Zelfdenkende leerlingen en falende eindexamenleerlingen

Allemaal zittenblijvers in één klas! Gister vertelde een vriend over een klas bij hem op school. Een derde klas havo met allemaal zittenblijvers. Wat een idioot idee om al die leerlingen in één klas te zetten. Hoe gaat dat met de groepsdynamiek? Hoe gaat het met leerlingen en motivatie? Hoe kijken docenten naar zo’n klas? Ik ben heel benieuwd.

Blijven zitten in klas 3

Als echte ex-zorgcoördinator  kon ik het natuurlijk niet laten om te vertellen over mijn ervaringen met leerlingen die zijn blijven zitten of die dreigen te blijven zitten. Welwillende doch zelfdenkende leerlingen zoals ik die beschreef in deze blog van een paar weken geleden. Slimme leerlingen en motivatie genoeg om vrij te willen zijn.

Hoe komt het toch dat zoveel leerlingen blijven zitten in klas drie? Volgens de school van mijn vriend komt dat doordat leerlingen hun sociale leven en hun bijbanen voorrang geven op hun leren. Een reden die we ook hoorden in het NOS Journaal afgelopen week. Blijkbaar wordt het jaarlijkse thema ‘eindexamenkandidaten’ een maand naar voren geschoven. Zal wel door de ontwikkelingen in het onderwijsveld komen.

Leerlingen geven sociaal leven geen voorrang

Ik geloof niet dat leerlingen socializen voorrang geven op leren. Ik geloof wel dat leerlingen het socializen gebruiken om te leren.  Alle mensen willen vooruit komen in het leven. Peuters willen al leren lezen en schrijven, pubers willen leren autorijden en ik wil leren opvoeden. Iedereen wil leren…als het maar interessant is en nuttig voor het dagelijks gebruik.

En mijn ervaring is dat leerlingen het woord ‘nuttig’ gebruiken als synoniem voor ‘overzichtelijk’, ‘interessant’, ‘boeiend’, ‘afgebakend’,’duidelijk’ en ‘aanvullend’.

Interessante docenten geven interessante lessen en zorgen voor leergierige leerlingen. Ik daagde docenten uit om vertrouwen te geven, kwaliteit te eisen en verantwoordelijkheid af te dwingen: soms moet je een leerling nog aanzetten.

Ik leerde het de zelfdenkende leerlingen andersom: nieuwsgierige leerlingen zorgen voor interessante lessen en voor sprankelende docenten. Ik daagde ze uit om vragen te stellen en de docent steeds een stap voor te zijn. Dan moet hij wel! Een docent moet je soms even aanzetten.

Leerlingen weten dat zij hun hersens niet per se hoeven te gebruiken

In het genoemde NOS fragment noemde de docente van een school ook dat leerlingen blijkbaar in de verkeerde schoolsoort zaten. Ze had niet door denk ik dat ze daarmee zichzelf en haar collega’s diskwalificeerde. Als docent moet je het niveau van een leerling kunnen inschatten lijkt mij. Dus dan heeft de school de schuld en de leerling helaas het probleem.

De waarheid is in mijn ogen dat de leerling in klas 1 al doorheeft dat hij op school zijn hersens niet per se hoeft te gebruiken.  De docent is snel tevreden over het ingeleverde huiswerk ook al ziet het er niet uit. Antwoorden worden vaak tijdens repetities gewoon gegeven! En dan houden havo hersens er mee op in een havo klas. En denken wordt dan gedrag. En zie daar de vicieuze cirkel die demotivatie, werkstress en zittenblijven veroorzaakt.

Mijn ervaring is ook dat leerlingen de moeite niet nemen om echt na te denken over de oorzaak van de problemen. Omdat ze niet weten dat ze er over na mógen denken: Als jij de baas zou zijn van de school en van de docenten, wat zou jij dan veranderen? Wat zou je behouden? Hoe zou jij een leerling willen zien? Wat zou je van een docent vragen als werkgever?

Weten we het nog? Het puberbrein? Koop hier het boek!

Motivatietips voor docenten

Vanuit gesprekken met leerlingen kan ik deze tips voor docenten destilleren. Niet omdat ik het zo goed weet of zo goed zou doen, ik ben nog steeds geen docent. Maar deze tips komen eigenlijk bij de leerlingen zelf vandaan.

• Neem jezelf en de leerling serieus en dus: eis kwaliteit!
• Als je een leerling in les 2 de klas uitstuurt geef je hem in les 3 niet de kans vragen te stellen over de behandelde stof van les 2.
• De groep gaat voor! Dus individuele vragen ga je niet klassikaal beantwoorden.
• “Beheers je de stof” is belangrijker dan ‘heb je je huiswerk gemaakt’.
• Vraag leerlingen wat er mis is en wat hun oplossingen zijn
• Geef duidelijkheid: wat, wie waar waarom en hoe verwacht ik de dingen
• Zorg dat huiswerk ‘aanvullend’ is op de les en niet alleen ‘opvolgend’.
• Zorg dat de leerling een kennisgat oploopt als hij ziek is of uit de klas gestuurd wordt. Dit kan en mag alleen als je een duidelijke en publieke planning hebt voor je lessen.
• Zie schoolgang als een dynamisch proces: wie zegt dat álle hersens hetzelfde moeten kunnen op een bepaalde leeftijd? En wie zegt dat álle leerlingen van één klas hetzelfde moeten leren? En wat het ene jaar niet lukt, lukt het andere jaar misschien wel.