Time-out is geen straf/neutraal is volwassen

De time-out als straf gebruiken is niet de bedoeling. Daarover wil ik met jou even van gedachten wisselen in deze blog. De time-out is een veiligheidsmaatregel volgens mij.

Vandaag kwam ik een artikel tegen waar ik het vreselijk mee eens ben. Het is geschreven door Prof.Dr.Walther Matthys en je kunt het vinden via deze link. Hij betoogt dat er te weinig aandacht is voor de factor angst als achterliggende oorzaak van gedrag.

Hij schrijft ook wat over de veelgebruikte time-out. Ik ben het eens met wat hij schrijft, dus dat hoef ik hier niet te herhalen. Het haakt aan bij wat mijn ervaring is als sociaal pedagogisch hulpverlener binnen het onderwijs.

Goed en fout

Op een school denken we vaak in termen van goed en fout. Dat is logisch want op heel veel vragen is maar één goed antwoord. En op sommige vragen zijn meerdere goede antwoorden maar ook meerdere foute antwoorden te geven. Denken in kruisjes en krullen, plussen en minnen is normaal en vaak ook erg goed als je kinderen dingen wilt leren.

Als we goed gedrag zien worden we blij. Als we fout gedrag zien worden we boos.

Maar goed of fout past eigenlijk niet bij het beoordelen van gedrag. Gedrag komt voort vanuit gedachten die gevoed worden door ervaring en emotie en die bijgestuurd worden door intelligentie. En die factoren komen ook weer ergens vandaan. Gedrag is dus complex.

Gedrag heeft consequenties

Het hondje van Pavlov heeft ons geleerd dat de positieve reactie op gedrag prikkelt tot nog meer van hetzelfde gedrag en dat negatief gedrag prikkelt tot minder van hetzelfde. Gedrag heeft consequenties is gebleken. Consequenties kunnen negatief zijn of positief. Maar in principe is het woord consequentie neutraal. Daarom hoort onze emotie bij consequentie ook neutraal te zijn.

Bepaald gedrag kunnen we niet accepteren. We hebben afgesproken dat dat gedrag consequenties heeft. In de hoop dat de consequentie werkt als een negatieve prikkel.

Time-out als straf

Op scholen is de time-out een belangrijk middel om gedrag te sturen en ik hoorde pas dat de basisschool hier in de wijk een strafstoel gebruikt voor kinderen met onhandig gedrag. Binnen de gezinnen speelt de trap vaak de rol van naughty chair: op de plaats rust.

Maar de time-out is niet bedoeld als strafmaatregel. Ook niet bedoeld om gedrag te sturen. Een time-out is bedoeld om iemand even uit de situatie te halen. Net als bij een tenniswedstrijd: even de tijd nemen om tactiek te bespreken of om het lichaam de kans te geven iets te herstellen.

Dat is een normale manier van denken binnen de hulpverlening of orthopedagogische setting. Gedrag wordt binnen zo’n situatie namelijk aanvaard als iets wat bestaat en ergens gevolg van is en zelf ook weer gevolgen heeft. Binnen zo’n setting is het ook normaal dat de begeleider een time-out neemt als dat nodig is en niet het kind.

Time-out is een veiligheidsmaatregel

Een time-out is een veiligheidsmaatregel. Dat kan je ook goed zien in het artikel van Matthys. Een time-out doet recht aan de emotie of defect die onder het gedrag ligt. En laat de jongere in zijn waarde. Zeker als er sprake is van ODD of ADHD of wat voor etiket dan ook is het belangrijk om te beseffen dat de leerling die diagnose heeft gekregen omdat er sprake is van een stoornis. We zeggen vaak dat we niet dol zijn op etiketten. Maar daar moeten we niet te zielig over doen. Een stoornis is een stoornis. Een storing. Anders dan gemiddeld. En daar willen we begrip voor hebben. Omdat de gevolgen van een stoornis vervelend zijn. Pijnlijk zijn. Eenzaamheid opleveren.

Een stoornis is vaak de oorzaak van het gedrag. En daar hoort dus geen kwaadheid bij. Maar neutraal handelen. En als er toch emotie is, zorg dan dat dat mededogen is.

Neutraal is niet saai maar veilig

Neutraal klinkt saai en is soms ook saai. Maar neutraal reageren is een kwestie van volwassen gedrag. Denk aan neutrale kleuren. Die zijn niet om de saaiheid te benadrukken maar om een ‘veiligheid’ uit te drukken. Bij neutrale kleuren voelt iedereen zich thuis.

Op gedrag moeten we neutraal proberen te reageren. Om de veiligheid terug te brengen. En de time-out als straf gebruiken we niet meer! Wel als veiligheidsmaatregel.

Lees in dit verband ook het blog over motivatie. Verkeerde straf werkt namelijk erg demotiverend.