Allereerst wil ik iedereen feliciteren die geslaagd is. En dan bedoel ik niet alleen de leerlingen van het voortgezet onderwijs, die allemaal de uitslag van hun examens hebben gehad in de afgelopen week. Ik bedoel ook alles Mbo en Hbo-leerlingen die hun opleiding met succes hebben afgerond. Ook ik kan vol trots zeggen dat ik mijn Hbo-opleiding heb afgerond.

Maar… wat nu? Misschien heb je intussen een nieuwe opleiding of een baan gevonden, waardoor je al weet wat je volgende stap is. Maar als je nog niet zo ver bent, dan is het nog nodig op zoek te gaan naar een vervolgstap. Hoe ga je nu een studie kiezen of hoe zoek je het beroep dat echt bij jou past.

Vragen voor als je een beroep of studie kiezen moet.

In beide gevallen is het handig om je te oriënteren op het vervolg van je carrière. Misschien denk je nu: huh, hoezo moet ik me oriënteren op het vervolg van mijn carrière als ik net een nieuwe baan heb? Dat is een logische vraag. Het gaat er om dat jij doet wat je leuk vindt. Vaak is je eerste baan nog niet je droombaan (of je moet heel veel geluk hebben). Daarom is het goed eens na te denken over wat je wilt bereiken.

Hierbij kunnen een aantal vragen je goed helpen:

1. Wie ben ik?
2. Wat kan ik?
3. Wat wil ik?
4. Hoe kan ik dat bereiken?
5. Wie kan mij daarbij helpen?

Met behulp van deze vragen kun je ontdekken wat je plan is en hoe je er voor kan zorgen dat dit zo veel mogelijk waargemaakt kan worden.

Wie ben ik?

Als je iemand vraagt wie hij is, zal hij in de meeste gevallen iets zeggen als: “Ik ben Alex Rebergen, 25 jaar, ik woon in Zwolle. Dus naam, leeftijd en woonplaats. Maar is dat wie je bent? Nee. Wie je bent is je persoonlijkheid.

Het gaat hierbij om eigenschappen die bij je passen, zoals dat je geduldig bent, introvert of extravert en andere eigenschappen die jouw gedrag bepalen.

Het komt vaak voor dat wie we zijn, gelijk lijkt te staan aan wat we doen. Dit is niet het geval. Soms doe je dingen die totaal niet bij je persoonlijkheid passen, maar die toch moeten gebeuren. Als ik een opleiding doe, maakt me dat nog niet gelijk het beroep. Dan zou ik nu meester, maatschappelijk werker en HRM-er zijn. Uiteindelijk gaat het om karakter, identiteit en aanleg.

Om meer inzicht te krijgen in verschillende vormen van persoonlijkheid is de Big Five Persoonlijkheidstheorie ontworpen. Deze theorie beschrijft aan hand van vijf typeringen iemands persoonlijkheid. De vijf typeringen zijn:

1. Emotioneel onbekommerd – de mate waarin je omgaat met stress, gevoelig zijn;
2. Extravertheid – de mate waarin je op de voorgrond treedt of de kat uit de boom kijkt;
3. Gewetensvolheid – de mate waarin je flexibel of meer gedreven en opgeruimd bent;
4. Vriendelijkheid – de mate waarin je mensgericht, attent of meer zakelijk en direct bent;
5. Openheid – de mate waarin je een academische, oorspronkelijke kijk op zaken hebt of meer praktisch bent.

Op internet zijn Big Five Persoonlijkheidstests gemakkelijk te vinden, bijvoorbeeld op 123test.nl. Wil je zeker weten dat je een goede en gevalideerde test hebt, dan kun je gebruik maken van tests van loopbaanbegeleiders.

Wat kan ik?

Wat je kan gaat om je talenten en mogelijkheden. Waar ben je goed in? Wat zijn je sterke punten en wat zijn je minder sterke punten? Als je dit inzichtelijk hebt gemaakt, kun je gemakkelijker iets kiezen wat bij je past en heb je ook meer kans dat je de opleiding met succes gaat afronden.

Een goede manier om je kansen en mogelijkheden in beeld te brengen is door een SWOT-analyse.  (Strengts, Weaknesses, Opportunities, Treatments) te maken. Hierdoor maak je inzichtelijk wat je sterke en zwakke punten zijn en wat je mogelijkheden en bedreigingen zijn. Je kan ook aan mensen in je omgeving vragen om een SWOT-analyse in te vullen. Zo wordt duidelijk welke sterke en zwakke punten en kansen en bedreigingen jouw omgeving ook ziet.

Wat wil ik?

Wat je wilt gaat uiteraard om je interesses. Wat vind je leuk? Een goede peiler hiervoor kunnen je hobby’s zijn. Een deel van de lezers zullen al een duidelijk beeld hebben van wat zij willen. Als je echter niet weet wat je wil is de keuze lastig. En zijn zo veel verschillende opleidingen en banen. Echter is het wel belangrijk dat je iets doet wat je leuk vindt, anders kost het veel energie.

Een instrument om te meten wat je leuk vindt is het Hollands ZelfOnderzoek (HZO). Door middel van verschillende vragen en tegenstellingen wordt gemeten wat je leuk vindt en daar wordt een code aan gehangen. Het model wat hier bij hoort heet het RIASOC-model.

• Realistisch: prakttisch, fysiek, concreet, praktijkgericht, machines en gereedschap;
• Intellectueel: analystisch, intellectueel, wetenschappelijk, onderzoekend, denker;
• Artistiek: creatief, origineel, onafhankelijk, chaotisch, inventief, media, grafisch en tekst;
• Sociaal: coöperatief, ondersteunend, helpend, helpend/verzorgend, onderwijzend;
• Ondernemend: competitieve omgevingen, leiderschap, overtuigend, status;
• Conventioneel: gericht op detail, organiserend, geordend.

Het maken van de test levert een code op die vervolgens gekoppeld kan worden aan een aantal beroepen of opleidingen. De test is te downloaden op www.hogrefe.nl*

Hoe kan ik dat bereiken?

Dit is het moment dat je de antwoorden van bovenstaande vragen concreet gaat maken. Je maakt een actieplan. Als je de antwoorden van de vorige vragen over elkaar legt, dan heb je ongeveer duidelijk wat je zou willen en wat haalbaar is.

Nu is het tijd om daar actie op te ondernemen. De beste manier is, naar mijn idee, om een beroep te kiezen wat je zou willen worden. Vervolgens kun je zoeken welke studie daar bij past.

Mijn keuze is (de laatste keer) geweest om jobcoach te worden. Toen ik op internet op zoek ging naar een studie die hierbij paste, kwam ik op HRM. Tijdens de opleiding leerde ik ook de andere kant van HRM kennen en nu ben ik HR Consulent. Daarnaast trekt de jobcoach kant me nog steeds, daarom ben ik nu een Christelijke Vacaturebank  gestart. Ik hoop dat dit uit mag groeien tot een bureau in arbeidsbemiddeling en jobcoaching.

Wie kan mij daarbij helpen?

Een studiekeuze en het kiezen van een opleiding en/of een eerste baan hoef je niet alleen te doen. Mensen in je omgeving kunnen je daar goed bij helpen. Zij zien soms dingen die jij over het hoofd ziet, omdat je ze bijvoorbeeld vanzelfsprekend vindt.

Een goede manier om te kijken wie je kan helpen is door je netwerk te visualiseren. Wie zitten er in je netwerk die kennis hebben over studie- en beroepskeuze? Daarnaast kun je, wanneer je al een idee hebt welk beroep je zou willen doen, iemand in je netwerk die in dat beroep werkt kunnen vragen of je een keer mag meelopen. Zo kun je in de praktijk zien wat het beroep inhoudt.

* die test is best prijzig. Dus waarschijnlijk is het slimmer om in gesprek te gaan met een loopbaancoach die wellicht al in bezig is van zo’n test.

Alex Rebergen

Alex Rebergen, HRM-manager en initatiefnemer van de Christelijke Vacaturebank.